“Hepimizin içtiği ama hakkında az şey bildiği bir besin: Süt!”
Süt, hayatımızın en başında tanıştığımız ilk besin. Doğduğumuz anda annemizin sütüyle başlıyor her şey. Sonrasında da çocukluğumuz boyunca sofralarımızda hep bir yer buluyor. Özellikle büyüme çağındaki çocuklarımız için “iç bak kemiklerin güçlensin” ya da “boyun uzasın” diye hep teşvik ettiğimiz bir içecek oluyor.
Ama durup gerçekten düşündünüz mü:
Süt neden bu kadar önemli?
Gerçekten düşündüğümüz kadar faydalı mı?
Süt sadece kalsiyumdan mı ibaret?
Sütle Büyüdük, Şimdi Sırada Mini Gurmeler Var
Özellikle 0–6 yaş arasındaki çocukların büyüme ve gelişim süreçlerinde süt, çoğu zaman önemli bir destekleyici olarak görülüyor.
Ama artık biliyoruz ki, her besin gibi sütün de içeriği, miktarı, zamanı ve nasıl sunulduğu çok önemli.
Çocuklara süt içirme konusunda “doğru” bildiklerimiz bazen sadece alışkanlıklarımızdan ibaret olabilir.
Peki Ama Gerçekten “Süt Nedir?”
Bu sorunun cevabı ne sadece kulaktan dolma bilgilerde, ne de sosyal medyada paylaşılan gönderilerde.
O yüzden bu yazıda işin uzmanına kulak verdik.
Süt nedir, neler içerir, ne zaman, ne kadar ve nasıl tüketilmeli?
Biz değil, beslenme uzmanımız anlattı.
Süt ve Süt Ürünlerinin Beslenmedeki Yeri
Süt ve süt ürünleri, sağlıklı ve dengeli beslenmenin önemli parçalarındandır. Memeliler için ilk besin olan süt, büyüme ve gelişim için gerekli enerjiyi ve besinleri sağlar. Özellikle kemik gelişimi açısından kritik öneme sahiptir.
Yetişkinlikte Süt Tüketimi Tartışmalı mı?
Ancak yetişkinlik döneminde süt tüketimi, özellikle inek gibi diğer hayvanlardan elde edilen sütler, bazı tartışmalara neden olmaktadır. Buna rağmen yapılan epidemiyolojik çalışmalar, sütün besin değeri açısından insan sağlığına katkı sağladığını göstermektedir.
Süt Nedir? Tanımı ve Standartlara Göre İçeriği
Türk Standartları Enstitüsü’ne göre süt; inek, koyun, keçi ve mandanın meme bezlerinden salgılanan, kendine özgü tat ve kıvama sahip, içine herhangi bir madde karıştırılmamış, içeriğinden herhangi bir bileşeni alınmamış, beyaz veya krem renkli doğal bir sıvıdır.
Süt Tüketimi Kültürel Alışkanlıklara Göre Değişebilir
Tüketilen süt çeşidi toplumların kültürel alışkanlıklarına göre değişiklik gösterebilir. Ancak ülkemizde “süt” denildiğinde genellikle inek sütü akla gelmektedir.
Sütün Besin Bileşenleri Nelerdir?
Süt ortalama %87 su, %4-5 laktoz, %3 protein, %3-4 yağ, %0,8 mineral ve %0,1 vitaminlerden oluşmaktadır.
Süt Proteinleri: Kazein ve Whey
Sütteki proteinler iki ana gruba ayrılır: kazeinler (toplam %80) ve whey (peynir altı suyu) proteinleri (%20). Bu proteinlerin her biri farklı biyolojik işlevlere sahiptir.
Süt Yağları ve Laktoz İçeriği
Süt yağının yaklaşık %70’i doymuş, %30’u doymamış yağ asitlerinden oluşur. Sütün ana karbonhidratı laktozdur.
Sütün İçerdiği Vitamin ve Mineraller
Süt, kalsiyum açısından zengin olmakla birlikte, fosfor, magnezyum, çinko ve selenyum gibi mineralleri de içerir. A, D ve E vitaminleri ile Tiamin (B1) ve riboflavin (B2) gibi B grubu vitaminleri de barındırır.
100 Gram İnek Sütünün Besin Değeri
Türkiye Ulusal Gıda Kompozisyon Veri Tabanına göre 100 gram inek sütünün besin değerleri aşağıdaki gibidir:
64 kcal, protein 3,17g, yağ 3,57g, karbonhidrat 4,78g, kalsiyum 98mg, magnezyum 9 mg, potasyum 152 mg, çinko 0,33mg, selenyum 2,5 mikrogram, riboflavin 0,169 mikrogram.
Çocuklar İçin Sütün Önemi
Süt, çocukların sağlıklı büyüme ve gelişiminde önemli bir besindir. İçeriğindeki kalsiyum, fosfor ve protein, özellikle kemik ve diş sağlığı için kritik rol oynar. Süt yüksek biyolojik değere sahip proteinler içerir; bu proteinler büyüme, hücre onarımı ve bağışıklık sistemi gelişimi için gereklidir. Ayrıca süt, B vitaminleri yönünden zengindir. Bu vitaminler çocukların sinir sistemi gelişiminde önemli rol oynar. Çinko ve selenyum içeriğiyle de bağışıklık sistemini destekler.
Süt Tüketiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Dünya Sağlık Örgütü, inek sütünü 1 yaşına kadar önermemektedir.
- İki yaşından önce yağsız süt verilmesi uygun değildir.
- Türkiye Beslenme Rehberi’ne göre miadında doğmuş sağlıklı bebeklere inek sütüne 8. aydan sonra az miktarda başlanabileceği belirtilmektedir.
- Alerji veya laktoz intoleransı riski olan çocuklarda süt tüketimi kontrollü olmalıdır.
- Süt, iyi bir demir kaynağı değildir; ayrıca aşırı tüketimi, demir emilimini engelleyebilir.
Sonuç: Yaşa Uygun ve Dengeli Süt Tüketimi
Bu nedenle süt, dengeli ve yaşa uygun şekilde çocuk beslenmesinde yer almalıdır.
Malzemelerinde Süt olan Mini Gurme Tarifleri
Doğru Bilgi İçin Güvenilir Kaynak Şart
Sütle ilgili hepimizin bir fikri var ama önemli olan bu fikrin dayandığı kaynağın ne olduğu.
Çocuğumuzun gelişiminde sütü nasıl konumlandırmalıyız?
Ne zaman faydalı, ne zaman dikkatli olmalıyız?
Şimdiye kadar ordan burdan duyduklarımızı bırakma zamanı.
Gerçek bilgiyi işin uzmanından öğrenmek için doğru yerdesiniz.
Diyetisyen Aynur Ay Tezcan