Uzman Psikolog Özge Özcan (@ozgeonerozcan) diyor ki; Dikkat eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu( DEHB) , aşırı hareketlilik, dikkat eksikliği ve dürtüsellik alt çeşitleri ile bilinen nörolojik ve genetik temelli, akademik ve ruhsal olumsuz sonuçlarının yaşam boyu sürdüğü bir bozukluktur. Zeka ile ilişkisi olmayan DEHB günümüz toplumunda %5-10 sıklıkla görülen, çocuklukta 4-5 yaşlarında gözlemlenmeye başlayarak, okul döneminde belirgin hale gelen yetişkinlikte de devam edebilen bir rahatsızlıktır.
Çocuk dediğin hoplar, zıplar, atlar. Çocuk dediğin düşe kalka büyür. Çocuk dediğin hareketli olur tabi ki canım… Ancak hiperaktivite denince akla yaşıtlarından daha da hareketli bir çocuk gelir. Hiperaktivite tek başına hastalık değil bir semptomdur. Hiperaktivitesi olan çocuklar, bir yerde uzun süre duramazlar, bekleyemezler, yemekte masada oturamazlar, otursalar bile bu çok kısa sürer. Kalkıp dolaşmak isterler. Laftan anlamazlar. Çok konuşurlar. Kişilerin sözlerini keserler. Adeta bitmeyen enerjiye sahiptirler. Bu ellerinde olmadan yaşadıkları sıkıntılı bir durumdur. Yaşla birlikte hiperaktivite belirtilerinde değişkenlik görülür.
DEHB’nin ilk belirtileri bebeklik döneminden itibaren görülmektedir. Hatta bebeğin anne karnında dahi çok hareketli olduğunu söyleyen anneler vardır. Yaşamın ilk iki yılında aşırı huzursuzluk, sürekli ağlama, kolay sakinleştirilememe, yemeği reddetme, uyku düzensizliği vb sebeplerle anne babalar bebeğin bakımında çok zorlanırlar ve uzman doktorlara başvururlar. Ancak herhangi organik bir sebep bulunamadığı zamanlar olmaktadır. Bu belirtiler DEHB’nin ilk belirtilerini oluşturabilmektedir.
Okul öncesi dönemde DEHB sosyal sorunlar yaratmaya başlamaktadır. Bu dönemde aşırı hareketlilik en belirgin özelliktir. Bu çocuklar sürekli koşarlar, tırmanırlar, zıplarlar, atlarlar. Bunları yaparken korku hissetmezler. Tehlikeli işler yaparlar, kazalara yatkınlık içinde olup, dolayısıyla bedensel zarar riskine karşı açık durumdadırlar. Söz dinlemezler, çok konuşurlar, sabırsızdırlar, yaşıtlarıyla oyunlarda iletişim problemi yaşayarak, kavgacı davranırlar. Bu durum kreş gibi eğitim kurumlarında problemlere yol açmakta ve aile ile kreş sıklıkla görüşmeler yapmakta ve bu çocuklar uzmanlara yönlendirilmektedir. DEHB’nin görülme oranının erkek çocuklarda kızlara göre fazla olduğu araştırma bulguları arasındadır. Fakat özellikle kız çocuklarda hareketlilik ön planda olmadığı zamanda bu dönemde DEHB fark edilmeyebilmektedir. Ancak okul döneminde kendisini dikkat eksikliği şeklinde göstermektedir.
DEHB’li çocuklarda okul döneminde hem evde hem de okulda uyum ve davranış problemleri sürmektedir. Sırasında oturamama, söz almadan konuşma, teneffüslerde koşturma, tehlikeli işlerde bulunma, vb. davranışlar görülür. Dikkat eksikliği olan çocuklar, dersi takip edemez, ödev yapmak istemez, çabuk sıkılır, zorlanır, sık bir şeyler unutur ve ya kaybeder. Bu da akademik olarak ders başarısında düşüklüğe neden olmakla birlikte, aile içi ve arkadaş ilişkilerini de etkileyen sosyal sorunlar çocuğun yaşamını olumsuz etkiler.
DEHB’nin tanısı, uzman çocuk psikiyatri hekimleri tarafından klinik görüşmelerle konur ve tedavi yöntemleri belirlenir. İlaç tedavisi ve psikoterapi seansları en çok başvurulan yöntemlerdir. Tedaviden sıklıkla fayda görülür. Bunun yanısıra aile bireyleri olarak DEHB hakkında bilgilenmek, durumu kabullenmek ve çocuğunuza nasıl davranacağınızı bilmek çok önemlidir. Uzmanlar, aile ve öğretmenler dehb’li çocuk için işbirlikçi, destekleyici ve yönlendirici olmalıdırlar. Kısaca ev içinde ve dışında ona uygun oyun alanları yaratmak ve en önemlisi de onu anlamaya çalışmak gerekmektedir. Çünkü kendisi de içinde bulduğu olumsuz durumdan hoşnut değildir. Amacı sizi kızdırmak veya inatlaşmak hiç değildir. Bu nedenle bol göz teması kuracağınız, yumuşak davranışlı, ilgili ve sabırlı olacağınız günler sizi beklemektedir.
